10 dagen - 10 landen. Etappe 6: Chernivtsi

Een reis door Oost-Europa op het spoor van eenheid en transformatie met Christian Faludi en Tobias Schwessinger

We zijn aangekomen in Chernivtsi - een veilige haven in Oekraïne waar momenteel waarschijnlijk ongeveer 100.000 binnenlandse ontheemden zijn gestrand. Niemand kent het exacte aantal. Hier ontmoeten we Oxana Matiychuk op de universiteit.

Oxana is directeur van de Oekraïens-Duitse Culturele Vereniging Chernivtsi, die deel uitmaakt van het Gedankendach Centrum van de Yuri Fedkovych Universiteit. Als medewerker van het International Office is zij verantwoordelijk voor de uitwisselingen met Duitstalige universiteiten. Zij heeft zeer nauwe banden met Jena, onlangs nog via een gezamenlijk Europees theaterproject waarbij ook Freie Bühne Jena betrokken was. Later vertelt ze dat ze samen in Czernowitz hebben gewerkt aan een toneelstuk over de Eerste Wereldoorlog, dat ook op de Friedensberg in Jena werd opgevoerd. Veel mensen uit Duitsland en heel Europa bezochten haar in Czernowitz en werkten met haar samen. Sinds de inval van Rusland in Oekraïne komt er bijna niemand meer.

We wachten op Oxana bij de poorten van de universiteit waar een groot spandoek hangt. Als we haar vragen wat dit betekent, zegt ze: "Bunkers". De universiteit heeft twee grote schuilkelders waar mensen in geval van alarm kunnen schuilen. Voordat we haar kantoor ingaan, leidt ze ons door de kelderruimtes. Lachend wijst ze naar een grote kamerplant en verschillende tapijten. De beheerder probeert de bunkers wat huiselijker te maken. Oxana legt uit dat als het alarm afgaat tijdens ons gesprek, we meteen naar beneden moeten. Zij zou dan volgen, maar moest er eerst voor zorgen dat alle anderen ook hun weg naar de schuilplaats vonden. Op dit moment zijn er veel afgestudeerden aan de universiteit die zich inschrijven voor het volgende semester.

Terug in haar kantoor vertellen we haar kort over onze reis en dan vragen we Oxana en Oleg, een van haar medewerkers - hij heeft in Weimar gestudeerd en kent Jena goed - naar haar huidige situatie. Hoe het leven is op de universiteit en hun dagelijks leven met het oog op de oorlog. Terwijl we naar hen luisteren, gebeurt het: midden in de zin gaat het alarm af. Oxana neemt onmiddellijk de telefoon op en verwittigt iedereen op de universiteit. We gaan de bunker in.

Na een paar minuten arriveert Oxana ook en zetten we ons gesprek voort. Tussen ons in staat de kamerplant die de conciërge heeft neergezet. In de kamer ernaast zijn studenten aan het tafeltennissen. Oxana vertelt ons over de solidariteit van de mensen in Oekraïne, die elkaar en vooral de soldaten aan het front - dat hier meestal "at zero" wordt genoemd - met alles wat in hun macht ligt steunen. Later toont ze ons pakketten met "noodcompressen" en waterfilters in het kantoor van haar collega. "Afscheidscadeaus" voor collega's en vrienden die worden opgeroepen.

We praten alleen terloops over het Toekomstcentrum. Toch benadrukt Oxana hoe belangrijk wederzijdse uitwisseling is, vooral nu. Wij komen overeen de banden aan te halen voor nauwere samenwerking tussen de instellingen in Czernowitz en Jena. Zij zou graag deelnemen aan het ontwerp van een toekomstig centrum. Om mensen dichter bij elkaar te brengen, zegt ze. Met elkaar praten, naar elkaar luisteren, zou vandaag belangrijker zijn dan ooit. Voor de toekomst wenst zij dat Oekraïne wordt bevrijd van de Russische invallers binnen zijn oude grenzen en dat zij weer in haar vaderland kan leven zonder te hoeven vrezen voor het leven van de mensen in haar omgeving - en dat van haarzelf.

Het gedetailleerde interview met Oxana Matiychuk zal later deel uitmaken van onze reisdocumentaire.

Foto's: Christian Faludi