Herdenking van de dodenmars door Jena en naamgeving van de Robert Büchlerweg

De toespraak van burgemeester Thomas Nitzsche:

Geachte heer Noack, hartelijk dank voor uw welkomstwoord,

Geachte Prof. Wagner,

Dr Rug, beste leden van de Werkgroep Sprekend Verleden,

beste Ruthi en Seadia, beste Yossi,

beste Omer, Roee en Tal,

Dames en heren,

In de afgelopen jaren hebben we ons steeds meer beziggehouden met de vraag hoe de herinnering aan en herdenking van de misdaden van het nationaalsocialisme levend kan worden gehouden als er steeds minder hedendaagse getuigen van die tijd in leven zijn, en in de nabije toekomst zullen dat er geen zijn. Niemand zal deze vraag definitief kunnen beantwoorden.

Integendeel, we zullen altijd voor de uitdaging staan om niet alleen niet te vergeten wat er toen gebeurde, maar ook om de kennis ervan levend te houden, zodat het een herinnering voor ons blijft. Zodat de misdaden van het nationaalsocialisme niet worden herhaald.

Het lijkt me belangrijk dat we er niet alleen in slagen om zoveel mogelijk mensen te bereiken met deze kennis, maar ook om hen emotioneel te raken.

Als we erin slagen om de herinnering - in heel verschillende vormen - te gebruiken om mensen emotioneel te raken, zodat het aangedane leed niet alleen begrijpelijk, maar ook begrijpelijk en tastbaar wordt, dan heb ik goede hoop dat we niet alleen kunnen zeggen: "Dit mag niet meer gebeuren!", maar dat onze samenleving ook in staat zal zijn om te zeggen: "Dit zal niet meer gebeuren!".

De gebeurtenissen rond de 80e verjaardag van de bevrijding van het concentratiekamp Buchenwald afgelopen weekend waren erg ontroerend, vooral door de aanwezigheid van hedendaagse getuigen en familieleden van hedendaagse getuigen die inmiddels zijn overleden, de tweede getuigen.

Ik ben bijzonder dankbaar dat onze herdenking vandaag ook verrijkt wordt door jullie aanwezigheid, Ruthi en Yossi. Het is geenszins vanzelfsprekend dat jullie - net als jullie vader Robert Büchler - ons de hand van verzoening reiken. Omdat we heel goed weten dat het trauma van de Holocaust generaties lang doorwerkt.

Onze gesprekken, lieve Ruthi, over je vader, over zijn lijden en vooral over zijn leven daarna in de kibboets in Israël, zijn latere in het reine komen met zijn eigen geschiedenis en die van het kinderblok 66 en zijn grote inzet voor verzoening hier in Jena raken me altijd diep.

Ondanks het onvoorstelbare leed dat Robert Büchler heeft moeten doorstaan, bleef hij ongebroken, was hij een persoon rijk aan interesses, met grote warmte en veel humor. Een groot rolmodel.

Ik ben heel blij dat we hier vandaag samen de herdenking vieren en dat we later ook samen een straat naar Robert Büchler zullen vernoemen.

Ik wil de Werkgroep Sprekend Verleden onder leiding van Wolfgang Rug en Till Noack bedanken voor hun grote betrokkenheid bij de voorbereiding en realisatie van onze herdenking dit jaar en voor het betrekken van zoveel andere mensen. Hartelijk dank!

De dodenmars door Jena was de laatste grote nazi-misdaad in deze stad. De volgende dag werd Jena bevrijd door de Amerikanen. Voor Robert Büchler was de dodenmars door Jena een afschuwelijke gebeurtenis, net als voor duizenden andere gevangenen. Zijn bevrijding een paar kilometer hiervandaan en zijn terugkeer hierheen waren en zijn een geluk voor onze stad.

Opmerking:

Ruthi, Seadia, Yossi (Yossef) zijn de kinderen van Robert Büchler en Omer, Roee en Tal zijn zijn kleinkinderen.