10 dagen - 10 landen. 18 Etappe: Srebrenica
10 dagen 10 landen.
Een reis door Oost-Europa
Etappe 18: Bloedbad van Srebrenica
Het bloedbad van Srebrenica wordt beschouwd als de ernstigste oorlogsmisdaad in Europa sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog. Meer dan 8.000 Bosniërs, voornamelijk mannen en jongens, werden vermoord door het leger van de Republiek Srpska onder leiding van Ratko Mladić. De Nederlandse blauwhelmsoldaten die direct bij de gebeurtenissen betrokken waren, hebben de moorden niet voorkomen.
Vandaag bezoeken we het Srebrenica Memorial Centre in Bosnië-Herzegovina. Daar verwelkomt de gedenkster Almasa Salihović ons. Zij vertelt ons over de misdaden van het Republika Srspka-leger in en rond Srebrenica: Toen de Bosnisch-Servische troepen van 6 tot 11 juli 1995 de beschermingszone van de UNOPROFOR-eenheden binnenmarcheerden en Srebrenica bezetten, vluchtten ongeveer 25.000 Bosniërs naar Potočari en zochten onderdak bij de soldaten van de Blauwe Helm. Maar vooral de jonge mannen vreesden ook hier gedood te worden. Samen met de ouderen en enkele vrouwen en kinderen planden zij hun vlucht door de bossen naar Tuzla in door Bosniërs gecontroleerd gebied. De trein met naar schatting 10.000 tot 15.000 voortvluchtigen vertrok in de nacht van 11 op 12 juli. Slechts een derde bereikte veilig gebied. De anderen werden direct doodgeschoten of in hinderlagen - waarbij de Bosnisch-Servische eenheden zich deels voordeden als VN-soldaten - gevangen genomen en vervolgens vermoord.
In Potočari werden de Bosnische vluchtelingen in bussen geëvacueerd, waarbij Bosnisch-Servische troepen de mannen - waaronder veel jongens - selecteerden en ook vermoordden. De misdaden werden vervolgens systematisch in de doofpot gestopt door de lichamen, soms in stukken, te begraven in massagraven op verschillende locaties. Tot op de dag van vandaag worden de gevonden resten geïdentificeerd aan de hand van DNA-monsters en begraven op de naastgelegen begraafplaats. De nabestaanden kunnen vaak alleen losse lichaamsdelen van hun familieleden begraven. Als er nieuwe onderdelen worden gevonden, worden de graven op verzoek heropend. Veel mensen worden nog steeds vermist. Veel familieleden zijn nog steeds op zoek naar hun familieleden.
Almasa vertelt dat in de Republiek Srpska en in Servië de genocide nog steeds grotendeels wordt ontkend, en wat voor pijn deze onwetendheid betekent voor de familieleden en het personeel van het gedenkteken - dat zich bevindt in een gebied dat door een meerderheid van Serviërs wordt bewoond. Vooral valse informatie in de sociale media baart haar momenteel grote zorgen. Niet voor niets wordt het gebied voortdurend bewaakt door politieagenten. Om barrières te slechten en tegelijkertijd de geschiedenis te documenteren, verzamelen Almasa en haar collega's interviews van getuigen in een oral history-archief en geven zij hen de kans om de levensverhalen van de vermoorde familieleden te vertellen. Het monument zoekt partners en financiële steun om zijn werk voort te zetten (https://srebrenicamemorial.org/en). Een toekomstig centrum in Jena kan wetenschappelijke ondersteuning bieden en gebruik maken van de verzamelde bronnen. De mensen in Srebrenica staan open voor samenwerking.
Onder de indruk van Alma's verhalen verkennen we vervolgens het gebied met zijn opmerkelijke tentoonstellingen, die onder meer zijn ondergebracht in de hallen van een voormalige accufabriek. Op de begraafplaats ontmoeten we een echtpaar uit Duitsland en hebben een kort gesprek. Zij komt hier vandaan, vluchtte tijdens het bloedbad en is nu - 27 jaar later - op zoek naar de naam van haar vermoorde broer op de gedenkmuur.
Tekst: Tobias Schwessinger
Foto's: Christian Faludi
Achtergrond van de reis:
https://rathaus.jena.de/de/von-jena-aus-10-laender-10-tagen
