10 dni - 10 krajów. Etap 23: Piknik Europejski Węgry/Austria

10 dni - 10 krajów
Podróż przez Europę Wschodnią
Etap 23: Piknik Europejski Węgry/Austria

Miesiące przed otwarciem granic w Berlinie 9 listopada obywatele NRD przedarli się przez bramę graniczną na granicy węgiersko-austriackiej koło Sopronu z okazji Pikniku Paneuropejskiego 19 sierpnia. Za nimi podążało kilka fal uciekinierów. Łącznie do 700 obywateli NRD odważyło się tego dnia przekroczyć granicę.

Piknik Paneuropejski był częścią łańcucha procesów, które doprowadziły do upadku muru berlińskiego w 1989 roku. Nawet jeśli jego rzeczywiste znaczenie jest często przeceniane, wydarzenia polityczne na Węgrzech w latach przed 1989 r. mają kluczowe znaczenie dla upadku żelaznej kurtyny, a tym samym również dla procesu transformacji w Niemczech Wschodnich.

Węgry były o wiele bardziej liberalne niż np. NRD czy ČSSR. Zachodnio- i wschodnioniemieccy wczasowicze spotkali się na plażach jeziora Balaton. W 1988 roku kraj ten wydał swoim obywatelom tzw. paszport światowy, umożliwiający swobodne podróżowanie po świecie. W 1989 roku Węgry jako pierwsze państwo Układu Warszawskiego przystąpiły do Konwencji Genewskiej dotyczącej uchodźców. Miesiące przed Piknikiem Europejskim Węgry rozpoczęły demontaż ogrodzenia granicznego z Austrią. Po prostu naprawa była zbyt kosztowna dla rządu.

W międzyczasie powstawały demokratyczne fora. Wpadli na pomysł Pikniku Paneuropejskiego, symbolicznego otwarcia granicy. Tym samym opozycjoniści chcieli sprawdzić, jak daleko mogą się posunąć, zanim zainterweniuje armia radziecka. Przecież mimo całego rozwoju sytuacji istniała obawa, że wydarzenia z 1956 roku mogą się powtórzyć.

Rozdawano ulotki, także NRD-owskim wczasowiczom nad jeziorem Balaton. Wielu zrozumiało przesłanie i przedostało się do Sopronu. Tylko ułamek jednak odważył się przebić. Wszakże niebezpieczeństwo było dalekie od zakończenia. 20 sierpnia 1989 roku architekt weimarski Kurt-Werner Schulz został zastrzelony podczas próby przekroczenia granicy w okolicach Sopronu. Był ostatnią ofiarą zimnej wojny.

Na granicy węgiersko-austriackiej spotykamy Wolfganga Bachköniga. W 1989 roku był policjantem Republiki Austrii i świadkiem wydarzeń. Na miejscu wydarzeń relacjonuje, jak Węgrzy i Austriacy wspólnie pomagali w tym czasie. To właśnie na tej solidarności i powiązaniach musi opierać się europejska transformacja - i Centrum Przyszłości w Jenie.

Tekst: Tobias Schwessinger & Christian Faludi

Zdjęcia: Christian Faludi

Na kanwie tego wyjazdu:
https://rathaus.jena.de/de/von-jena-aus-10-laender-10-tagen