Miasto Jena opracowuje nową koncepcję upamiętnienia końca nazistowskiej tyranii

Z okazji 80. rocznicy zakończenia II wojny światowej miasto Jena po raz kolejny wyraźnie uznaje swoją odpowiedzialność za własną historię i aktywną pamięć o zbrodniach narodowego socjalizmu. Z tego powodu na najbliższym posiedzeniu Rady Miasta w dniu 29 kwietnia 2025 r. zostanie przedłożona uchwała w sprawie kompleksowej koncepcji upamiętnienia i pamięci, która wzmocni świadomość historyczną i podniesie świadomość demokracji, wolności i godności ludzkiej w innowacyjny i jednocześnie sprawdzony sposób. W dniu 10 października 2012 r. Rada Miejska w Jenie przyjęła lokalną koncepcję "Upamiętniać, Pamiętać, Oceniać" (12/1630-BV) przedłożoną przez Komisję Kultury w celu uporania się z nazistowską tyranią. Wraz z obecnym projektem uchwały należy teraz podjąć decyzję o konkretnych środkach wykonawczych.

Burmistrz dr Thomas Nitzsche:

"Pamięć oznacza wzięcie odpowiedzialności - zwłaszcza w czasach, gdy antydemokratyczne tendencje i fałszujący historię populizm znów stają się głośniejsze. Musimy utrzymywać naszą historię przy życiu, aby wyciągać z niej wnioski i zachować czujność. Stworzyliśmy wiele miejsc pamięci w mieście i sprawiliśmy, że stały się one widoczne, na przykład na Enver-Simsek-Platz lub ostatnio przy zmianie nazwy Robert Büchler Weg. Koncepcja pomnika upamiętniającego koniec nazistowskiej tyranii jest teraz kolejnym ważnym elementem, który sprawi, że będzie to widoczne: Nigdy więcej taki rozdział naszej historii nie może się powtórzyć".

Dyrektor ds. kultury Johannes Schleußner dodaje:

"Cieszę się, że udało nam się na wczesnym etapie obecnej kadencji uruchomić tę koncepcję w konkretny i finansowany sposób, doprowadzając wreszcie do realizacji trwającego od prawie 13 lat procesu dyskusji. Mieszkańcy Jeny mają silną świadomość odpowiedzialności wynikającej ze zbrodni narodowego socjalizmu i kształtują żywą kulturę pamięci w naszym mieście. Towarzyszenie tej kulturze pamięci jest ważnym zadaniem dla administracji i polityków miejskich, które możemy realizować w jeszcze bardziej ukierunkowany sposób".

Nowoczesna kultura pamięci na przyszłość

Dzięki nowej koncepcji miasto dąży do ustanowienia współczesnej, żywej i zorientowanej na przyszłość formy pamięci. Nacisk kładziony jest na radzenie sobie z lokalnym wpływem narodowosocjalistycznej tyranii - z myślą zarówno o sprawcach, jak i ich ofiarach. Pamięć nie powinna być muzeum i nie powinna odnosić się do przeszłości, ale powinna mieć wpływ na tu i teraz społeczeństwa - zwłaszcza w czasach, gdy narracje zniekształcające historię i tendencje populistyczne rosną.

Warsztaty edukacyjne dla młodzieży

Szczególny nacisk położono na pracę edukacyjną z młodymi ludźmi. Planuje się, że Centrum Edukacji Dorosłych w Jenie, we współpracy z odpowiednimi partnerami, opracuje mobilne i elastyczne warsztaty edukacyjne skierowane specjalnie do uczniów i młodych dorosłych. Podczas warsztatów w historycznych miejscach w mieście poruszane będą tematy takie jak nazistowskie przejęcie władzy, Reichspogromnacht lub koniec wojny w 1945 r. i umieszczane w lokalnym kontekście.

"Właśnie dlatego, że coraz mniej współczesnych świadków jest w stanie opowiedzieć swoje historie, naszym zadaniem jest znalezienie nowych sposobów komunikacji, które przemówią do młodych ludzi i zaproszą ich do aktywnego zaangażowania się w historię"

mówi Friedrun Vollmer, szefowa miejskiego przedsiębiorstwa JenaKultur, które będzie odpowiedzialne za realizację koncepcji.

Cyfrowy szlak pamięci przez miasto

Planowany jest również audiowizualny szlak pamięci, który zostanie zaprojektowany jako cyfrowy spacer po mieście. Będzie on prowadził od centrum edukacji dorosłych wzdłuż historycznych miejsc w centrum miasta i sprawi, że przeszłość stanie się namacalna dzięki treściom multimedialnym. Treści będą ściśle powiązane z tematami warsztatów edukacyjnych i zaprojektowane tak, aby zapewnić emocjonalny dostęp do historii - zarówno mieszkańcom, jak i odwiedzającym miasto.

Wdrożenie planowane do 2027 r.

Projekt będzie realizowany etapami do końca 2027 roku. W połowie 2027 r. planowana jest ocena okresowa w celu podjęcia decyzji o kontynuowaniu działań na stałe. Aby zapewnić pomyślne wdrożenie, planowane są dwa nowe stanowiska dla pracowników, którzy będą koordynować organizację, moderację i treść projektu. Finansowanie zostanie zapewnione przez miejską organizację JenaKultur w ramach istniejących umów o dotacje. Ponadto planowane jest pozyskanie funduszy, w szczególności z państwowych programów edukacji politycznej.

Silny sygnał przeciwko zapomnieniu

W przeszłości miasto Jena pokazało już w imponujący sposób, jak kultura pamięci może być kształtowana wspólnie z projektami takimi jak stela upamiętniająca obozy pracy przymusowej, cyfrowa księga pamięci i śmierci oraz inicjatywa obywatelska "Sound of the Stumbling Stones". Dzięki nowej koncepcji pomnika miasto opiera się na tych sukcesach i wysyła silny sygnał przeciwko zapominaniu - na rzecz otwartego, demokratycznego społeczeństwa.